De XYZ Affair; Een Frans-Amerikaanse diplomatieke crisis over een geheime lening en drie corrupte agenten

De geschiedenis kent vele omwentelingen, conflicten en complexe diplomatieke spelletjes. Een dergelijke intrigerende episode uit de vroege Amerikaanse geschiedenis is bekend als de XYZ Affair. Deze gebeurtenis, die plaatsvond in 1797-1798, speelde zich af tijdens het presidentschap van John Adams en hield Frankrijk en de Verenigde Staten op scherp.

De XYZ Affair begon met een diplomatieke missie naar Frankrijk, geleid door drie Amerikaanse gezanten: Charles Cotesworth Pinckney, John Marshall (later de beroemde opperrechter) en Elbridge Gerry. Deze heren waren belast met het oplossen van een toenemende handelsoorlog tussen de twee landen, veroorzaakt door Franse aanslagen op Amerikaanse koopvaardijschepen.

Het doel was om Frankrijk te overtuigen neutraliteit te handhaven tijdens de oorlog tussen Groot-Brittannië en Frankrijk. De Amerikanen hoopten dat diplomatieke gesprekken een oplossing zouden opleveren, maar de realiteit bleek teleurstellend anders te zijn. In plaats van rechtstreeks met de Franse minister van Buitenlandse Zaken te spreken, werden de Amerikaanse gezanten geconfronteerd met drie mysterieuze Franse agenten, aangeduid als X, Y en Z (hun echte namen bleven geheim).

De drie geheimzinnige agenten vroegen een aanzienlijke som geld – een “krediet” noemden ze het - als voorwaarde voor zelfs maar een gesprek met de Franse minister. Ze eisten ook een grote lening aan Frankrijk. De Amerikanen, geschokt door deze ongewone eis, weigerden te betalen en keerden terug naar Amerika.

Het nieuws van de XYZ Affair verspreidde zich als een lopend vuurtje door de Verenigde Staten. De publieke opinie was woedend over de Franse arrogantheid en wat werd gezien als een belediging van het jonge land. De Federalistische Partij, geleid door Alexander Hamilton, greep de gelegenheid aan om de anti-Franse sentimenten aan te wakkeren.

De gebeurtenis leidde tot een bijna-oorlog tussen Frankrijk en de Verenigde Staten, hoewel beide landen uiteindelijk de weg naar diplomatiek herstel vonden. De XYZ Affair had echter een diepere impact op de Amerikaanse geschiedenis. Het versterkte de Federalistische Partij en droeg bij aan het ontstaan van een sterke centrale regering in de Verenigde Staten.

De gevolgen van de XYZ Affair

De XYZ Affair had verschillende belangrijke gevolgen:

• Versterking van de Federalistische Partij: De affaire speelde de Federalisten in de kaart, die voorstonden voor een sterkere federale overheid en een meer pro-Britse buitenlandse politiek. De anti-Franse sentimenten die de zaak ontketende, hielpen de Federalisten bij de verkiezingen van 1798.
• Quasi-Oorlog: Hoewel geen formele oorlogsverklaring werd uitgevaardigd, raakten de Verenigde Staten en Frankrijk betrokken in een onofficiële maritieme strijd, bekend als de Quasi-Oorlog. Deze duurde van 1798 tot 1800 en omvatte zeeslagen en aanvallen op koopvaardijschepen.
• Diplomatiek herstel: Uiteindelijk leidde de XYZ Affair tot diplomatieke besprekingen tussen Frankrijk en de Verenigde Staten. In 1800 werd het Verdrag van Mortefontaine getekend, waarmee de relatie tussen beide landen herstelde.

De XYZ Affair in perspectief

De XYZ Affair dient als een fascinerend voorbeeld van hoe complexe internationale relaties kunnen zijn. De affaire toont aan dat diplomatie een delicate zaak kan zijn en dat miscommunicatie en wantrouwen snel tot escalatie kunnen leiden. Ondanks de bijna-oorlog, resulteerde de XYZ Affair uiteindelijk in een diplomatieke oplossing, wat benadrukt dat dialoog en onderhandelingen cruciaal zijn voor het handhaven van vrede tussen naties.

De affaire heeft ook een blijvende impact gehad op de Amerikaanse geschiedenis door bij te dragen aan de ontwikkeling van een sterkere centrale overheid en een meer pro-actieve buitenlandse politiek.

Tegenwoordig wordt de XYZ Affair vaak gezien als een belangrijke stap in de vorming van de Verenigde Staten als een wereldmacht.